Antifascistiese vrouwengroep Nijmegen

DE ZWARTE weekblad voor het grommend hart van nederland,
tweede jaargang, nr 18, 9 februari 1985

Dit is de html-versie van het bestand http://zwarte.squat.net/files/no18.pdf

Scheuring Centrumpartij

Een aantal maanden geleden leidden de, al langer sluimerende konflikten binnen de Centrum Partij tot een uitbarsting en tenslotte tot een scheuring. Twee 'kampen' stonden in deze ruzie tegenover elkaar: het ene m.n. vertegenwoordigd door Hans Janmaat (zetel voor de C.P. in de Tweede Kamer) en Mart Giesen (jarenlang Janmaats rechterhand en voormalig lid van het dagelijks bestuur van de C.P.) het andere m.n. door Danny Segers (sekretaris van de C.P.) en Nico Konst.

Deze laatste is welbekend als leraar geschiedenis op het Elshof-kollege in Nijmegen. Hij moest om zijn baan te behouden zijn voorzitterschap van de C.P. opgeven, maar speelt achter de schermen nog steeds een belangrijke rol.

Uiteraard sprongen de media gretig op deze gebeurtenissen in en stonden kranten en weekbladen vol met overzichten, achtergronden en scheld­kanonnades van Konst naar Janmaat en v.v. Binnen deze berichtgeving merkten wij twee tendenzen op waar we in ,dit artikel verder op in willen gaan.

Dat betreft ten eerste de tendens om veel aandacht te schenken aan de extreme denkbeeiden van Konst c.s. waarbij Janmaat en de zijnen volop de gelegenheid kregen om op hun rivalen af te geven. Op zich leverde dat hele bruikbare informatie op, maar het leidde ertoe, dat er veel minder gekeken werd naar Janmaats eigen politieke ideëen en deze klup zo, onbedoeld, als relatief onschuldig afgeschilderd werd ten opzichte van Konst c.s.

De andere tendens heeft te maken met de afloop van het konflikt, n.l. een scheuring in twee partijen. Veel mensen denken, of hopen, dat de Centrumpartij hiermee definitief verzwakt, uit het politieke beeld van Nederland zal verdwijnen. Hopelijk is dat ook zo, maar we willen die konklusie niet te snel trekken. We vinden dat de Centrumpartij, of dan nu de twee groepen die zijn ontstaan, niet overschat moet(en) worden, maar ook niet onderschat ais organisatie­mogelijkheid voor mensen met fascistische en racistische ideëen. Daarom willen we in dit artikel na proberen te gaan in welke richtingen de beide stromingen zich zouden kunnen ontwikkelen. Dat denken we voor een groot deel op te kunnen maken uit de oorzaken en de loop van het konflikt.

Geschiedenis en achtergronden van de scheuring

De recente scheuring is het resultaat van al langer levende konflikten binnen de C.P. Die verschillen betreffen in ieder geval de opvattingen over de te volgen strategie voor de partij en ogenschijnlijk, maar dat blijft veel onduidelijker, de achterliggende politieke ideeën.

Janmaat c.s. willen de strategie die de C.P. tot voor het konflikt altijd gevolgd heeft, handhaven. Dat betekent: de Centrumpartij moet zich presenteren als de partij van het midden en als zodanig (m.n.) langs parlementaire weg invloed en macht veroveren.

Konsekwentie van die strategie is, dat de Centrumpartij zoveel mogelijk als gematigd, redelijk en bovenal zeer democraties naar buiten moet treden. ledere associatie door de buitenwereld met al te extreme (neo)­nazistische uitingen of groepen moet daarbij vermeden worden, om de Centrumpartij voor zowel links als rechts aantrekkelijk te houden.

Met name in de Randstad is veel Centrumpartij-aanhang afkomstig uit PvdA en SP. Konkreet betekent dat, dat ze zich zo snel mogelijk distantiëerden van leden (m.n. jongeren), die in het openbaar wat al te enthousiast van hun (neo-)nazistiese sympathieën blijk gaven d.m.v. hakenkruizen, Hitlergroet of openlijk fascistiese pamfletten

Hetzelfde gebeurde met leden, die de ideëen van de Centrumpartij alvast op gewelddadige manier in praktijk brachten door bijv. buitenlandse mensen of bezoekersters van een kraakpand (de Grote Keyser,'82) in elkaar te slaan.

Een belangrijke gebeurtenis in het konflikt met Konst c.s. was dan ook het verschijnen van een artikel in het NRC van 2 juni 1984, waarin zij juist wél hun extreme opvattingen etaleerden. Ze pleitten b.v. voor de oprichting van een 'fatsoenlijk gedisciplineerde ordedienst' van b.v. Jonge Geuzen (de jongerenorganisatie van de Centrumpartij).

Overigens was met name Konst al lang bezig met het geven van gevechtstrainingen aan deze groep, waarbij zijn mislukte KMA-opleiding goed van pas kwam. Vreeswijk, ook uit 'het kamp Konst' in het NRC over zo'n ordedienst: "Die moeten een beetje discipline bijgebracht worden door een vent, een captain die de groep gaat leiden. Ik denk daarbij aan een oud-marinier die heeft meegeholpen bij de treinkaping bij de Punt. Hij was de eerste die toen de trein binnenstapte. Ik kan verder geen namen noemen. Die man heeft vierhonderd mariniers onder zich gehad. Heeft de hele kaping geregeld. Nu is hij in ruste. Dus die wil wel weer eens wat doen waar een beetje aktie in zit.”

Uit alle opmerkingen sprak een grote behoefte aan meer 'aktie'. Konst :"Wat heb ik aan een hele troep van die intellektuelen die niets doen." en "Wij leiden de aanval, niet zij. De aanval is nog steeds de beste verdediging." (over anti-fascistes/n).

De Wijer: "Nee, dóen. De kleppen naar binnen en douwen. Voorwaarts, je moet je afschermen. Want als je je van alles en iedereen wat aantrekt “van joh zou je dat wel doen”, dan kan ik beter achter de gebreide broek gaan liggen, hand achter het elastiek. Op een gegeven moment komt er iets, dan moet er iets gebeuren. Is een mannelijke drift. Vergeef me de uitdrukking.”(NRC, 2-6-’84).

Aktievormen en terminologie daarbij zijn uitgesproken militaristies (ook De Wijer heeft een militaire achtergrond: Natres).

Konst: “Ik sneuvel liever dan dat ik wegloop.” en ”Von Clausewitz, Rommel en Guderian (de archtekt van de Blitzkrieg waarmee Duitsland in 1939-1940 half Europa overrompelde) zeiden het al: de flanken laten wegvallen en naar voren. Dat is mijn idee. Net als het rode boekje, de guerilla-tactiek van Mao, die kun je ook toepassen op het folderen. Dat leerde ik op de KMA ook, met heel weinig mensen enorme schade toebrengen aan de tegenpartij.” (NRC, 2-6-‘84).

Konst c.s. vinden de tijd kennelijk rijp geworden voor een harder en offensiever optreden en willen dan ook de voorzichtige strategie van Janmaat c.s. loslaten. In het kader daarvan zijn er, volgens het partijblad van de Centrumpartij,al een ‘Veiligheidskoördinatie­kommissie’ (knokploeg), een “Juridiese Kommissie” (i.v.m. juridiese stappen tegen negatieve publikaties) en een ‘Identifikatiedienst’ (identifikatie en opsporing van antifascistes/n door ze te (laten) fotograferen) opgericht.

Ze willen zich ook veel meer gaan richten op andere thema’s dan alleen dat van de buitenlanders waar tot nu toe de meeste nadruk op heeft gelegen binnen de Centrumpartij.

Ze vinden dat er veel meer aandacht geschonken moet worden aan b.v. drugs. alkohol, kriminaliteit en de ‘verloedering in het algemeen’. (waarmee o.a. de verloedering van de Nederlandse kultuur bedoeld wordt).

Ook hoeft er van hen niet zo voorzichtig omgegaan te worden met ‘links’ als potentiële bron van Centrumpartijkiezers. Integendeel, de strijd tegen ‘links’ lijkt binnen deze klup juist veel gewicht te hebben.

Konst zelf hamert al jaren op een harder optreden tegen ‘het rode schorum’ en Vreeswijk drukt de door hem gewenste strategie als volgt uit: “inbreken op links, doorbreken op rechts”. (HP 4-8-’84).

Het is natuurlijk zeer de vraag of de achterliggende politieke ideeën van de twee partijen in het konflikt nou zo wezenlijk verschillen (b.v. t.o.v. links, drugs en behoud van de Nederlandse Kultuur).

Wat dus wel verschilt en waarop ze uiteindelijk gesplitst zijn, is de strategie waarvoor ze kiezen. Daarbij passen ook de verschillende doelen in termen van aanhang verwerven. Janmaat c.s. hopen, zoals gezegd, door hun ‘voorzichtige’ strategie zoveel mogelijk kiezers aan zich te trekken om zodoende een grote politieke partij te worden.

Konst c.s. zien daarentegen die partij slechts als middel om een volksbeweging op te zetten, een “brede nationale beweging van middenstander naast groot-industrieel, van havenarbeider naast doctor, hoewel dat natuurlijk een beladen begrip is.” Hiermee doelt hij waarschijnlijk op de gelijksoortige corporatistiese ideologie van Hitler’s NSDAP en Mussolini’s Fascisten (Konst in NRC 2-6-’84).

Basis daarvoor moet dan de partij vormen, hecht georganiseerd en met een grote mate van interne partijdiscipline. Zij zoeken hun aanhang in eerste instantie dan ook meer onder de leden, dan onder de kiezers van de Centrumpartij. Potentieel daarvoor zullen ze vooral onder de jonge geuzen vinden, vermoedelijk onder die jongeren die zich van Janmaat al die tijd gedeisd moesten houden. Konst heeft wat dat betreft waarschijnlijk een veel direktere hand met deze groep o.a. door de gevechtstrainingen en lessen staatsinrichting en ideologie die hij hen geeft. Het is echter onduidelijk hoe groot die groep is.

Aan die jeugdbeweging hecht Konst grote waarde en hij zou “het liefst alle jongeren door ‘de smitse’ van de jeugdbeweging” zien gaan (NRC 2-6-‘84), hoewel niet iedereen het binnen deze partij vol zal kunnen houden. “Een natuurlijke selectie” zal, aldus Konst in hetzelfde artikel, plaastvinden: “Alle lieden die geen ruggegraat hebben, die er niet tegen kunnen, vallen dus af.”

Het lijkt voor de hand liggend dat twee groepen die allebei zo’n verschillende kant op wilden, het uiteindelijk niet binnen één partij uit zouden houden. Daarbij speelden naast konflikten over de te volgen strategie ook onderlinge rivaliteit een rol die m.n. tot uiting kwam bij de verkiezing van een nieuw bestuur in oktober ’83.  Uiteindelijk kwamen daarin personen uit beide ‘kampen’ terecht. De strijd om de macht in de partij vond zijn hoogtepunt in de verkiezing van een nieuw dagelijks bestuur in mei ’84 in Boekel. De ruzies en diskussies daarover begonnen al in januari. Door Janmaat c.s. werden ‘vergaderingen van verontrusten’ gehouden en daarnaast werd de pers ingeschakeld als medium om de tegenpartij aan te vallen. Na zo’n persbericht werd Giesen uit alle partijfunkties ontheven en voor royement voorgedragen (juli) en in tweede instantie werd Janmaat door het bestuur uit de partij gegooid. Deze laatste stap is wel zo lang mogelijk uitgesteld, al was het alleen maar omdat Janmaat de enige kamerzetel van de partij bezette en dus ook de daaraan vastzittende partijsubsidies ontving. Uitgaande van die machtspositie verscheen Janmaat niet op twee achtereenvolgende vergaderingen van het dagelijks bestuur, waarop hij ter verantwoording geroepen zou worden, waarna hij definitief geroyeerd werd.

Als de Centrumpartij inderdaad de lijn gaat volgen, die Konst c.s. propageren, zal ze zich tot een beweging proberen te ontwikkelen, die meer nadruk zal leggen op thema’s als ‘gezag en orde’ en ‘het linkse gevaar’en ‘het gezin als hoeksteen van de samenleving’. M.n.wat betreft dit eerste thema lijkt het moment niet slecht gekozen. Pleidooien zoals Segers, die in een radio-uitzending van de Centrumpartij (23 okt.'84) hield voor 'meer veiligheid op straat' en 'bestrijding van de kriminaliteit' d.m.v. een versterkt en gemoderniseerd politie-apparaat, meer bevoegdheden voor de rechter-lijke macht en een harder optreden tegen 'de georganiseerde misdaad', zijn de laatste tijd vaker te hören uit kringen variërend van VVD tot PvdA. Op zich een thema dus, dat vrij veel aanhang zou kunnen opleveren.

Hoe moeten we de verdere ontwikkeling van deze groepen nu inschatten? De splitsing is definitief gemaakt met de aankondiging van Janmaat, dat hij een nieuwe partij zal oprichten onder de naam 'Centrumdemocraten'. Tot aan de nieuwe kamerverkiezingen zal hij de zetel in de Tweede Kamer blijven bezetten, hoewel uiteraard niet namens de Centrumpartij. De klup Konst blijft onder die naam opereren, aangezien Konst c.s. de naam 'Centrumpartij' in hun bezit hebben. Zij beschikken ook over de aan de Centrumpartij toegekende zendtijd op radio en t.v. en de drukpers.

De harde aanpak, de knokploegmentaliteit, die de Centrumpartij daarbij voorstaat,zal echter niet zo snel tot de gewenste 'brede, nationale beweging' leiden. Zeker niet gezien de, met regelmaat in de publiciteit komende, kontakten met mevrouw Rost van Tonningen en haar 'Stichting Consortium Levensboom' (m.n. oud-NSB-ers, oud-SS-ers en sympatisanten) en met Joop Zwart (al jarenlang aktief in wisselende extreem-rechtse partijtjes en momenteel woordvoerder van Rost.v Tonningen).

Wat dat betreft lijkt het meest voor de hand liggende, dat de Centrumpartij zich de komende tijd bezig zal gaan houden met de opbouw van een hechte organisatie, het verder opzetten en trainen van 'militante jongerengroepen' en het uitbouwen van de bestaande kontakten met andere fascistiese en extreem-rechtse groepen die op dezelfde golflengte zitten.

De volgende stap zou dan kunnen zijn het weer op grote schaal naar buiten komen met propagandamateriaal (het 'folderen' waar Konst zo dol op is) om een volksbeweging van de grond te krijgen en daarnaast de geformeerde knokploegen hier en daar aan het werk te zetten. Naast buitenlandse mensen en anti-fascisme-groepen zouden zij dan de hele linkse 'beweging' als doelwit hebben. Aansluiting daarvoor zouden ze, naast de bestaande fascistiese en extreem-rechtse organisaties, misschien ook kunnen vinden bij (nu alweer ex-)burger­wachten en leden van bestaande knokploegen kraakpanden­ontruimingen).

Een andere mogelijke aktiviteit zou kunnen zijn het organiseren van manifestaties/demonstraties zoals die van de 'Werkgroep voor Gezag en Vrijheid' in 1982 in Groningen. Als het met de Centrumpartij inderdaad deze kant opgaat, zal ze waarschijnlijk relatief marginaal blijven.

Relatief, want voor groepen die tegenover zo’n knokploeg komen te staan (meer situaties à la Dodewaard?) is de bedreiging heel reeël. Dat geldt ook voor buitenlandse mensen die in dat geval met nog meer geweld gekonfronteerd zullen worden.

We weten helemaal niet òf het die kant op zal gaan, maar het is wel een konklusie die je kunt trekken uit de uitspraken van Konst c.s. We willen er ook niet paniekerig over doen, maar de Centrumpartij zoals die er nu uit ziet ook niet onderschatten en in ieder geval (voor zover mogelijk) in de gaten houden hoe ze zich verder ontwikkelen gaat.

Dan Janmaat en zijn nieuwe 'Centrumdemokraten'. Zij zullen waarschijnlijk de voorzichtiger parlementaire weg blijven bewandelen en ook wat betreft methoden (m.n. propaganda) op de oude voet doorgaan. Wat meer aandacht daarbij voor het 'gezag en orde'-thema en de 'toenemende kriminaliteit' lijkt niet onwaarschijnlijk.

Een belangrijk kenmerk van fascistiese partijen is, dat ze heel flexibel van hoofdthema kunnen wisselen, al naar gelang iets 'beter in de markt' blijkt te liggen. Op de lange duur kan deze groep een groter gevaar opleveren dan de Centrumpartij, omdat ze, afgezet tegen de Centrumpartij, een fatsoenlijker image op kan bouwen.

Tijdens het konflikt met Konst c.s. hebben ze in alle toonaarden de radikale uitspraken van die groep bekritiseerd en er 'verontwaardigd' afstand van genomen. Daarmee presenteerden ze zichzelf als een nette klup van 'echte demokraten'.

Het zou kunnen zijn dat ze door die houding akseptabeler worden voor gevestigd rechts, zoals de VVD, hoewel dat op het moment, zeker gezien het taboe dat er nog op echte samenwerkIng met Janmaat rust, geen koalitie-vormen aan zal nemen. Meer kans is er nu op een versterking van het zgn.'Thatcher-effekt'.

Dat houdt in, dat gevestigde politieke partijen proberen om weggelopen kiezers van een fascistiese partij aan zich te binden (zoals in Engeland m.b.t. het 'National Front' gebeurde). In Nederland is dit effekt al langer te zìen, denk aan allerlei regeringsmaatregelen en -plannen t.a.v. buitenlandse mensen.

Ook de PvdA maakt zich hieraan schuldig, b.v. door haar pleidooi voor een aktievere rol van de Nederlandse overheid in het remigratie­beleid.

Wat betreft de VVD is het opvallend, hoe vaak zij met de Centrumpartij hebben meegestemd, waar het ging om het immigratie­beleid.

Al met al betekent de recente scheuring wel een verzwakking van de Centrumpartij zoals die bestond, maar het is de vraag hoe definitief die verzwakking is. Daarnaast is met een eventueel verdwijnen van de Centrumpartij, of de Centrumdemokraten van het politieke toneel, het fascisme en racisme natuurlijk niet ook verdwenen. Zolang dat in wat voor vorm dan ook blijft bestaan, zal er vroeg of laat (weer) een partij zijn, die de politieke vertaling daarvan organiseert.

Anti-fascistiese vrouwengroep Nijmegen