HEEMLAND 13 (lente 1999)

 

ZINLOOS GEWELD

Eén van de grote thema’s van de huidige tijd is de toename van geweld. Geweld op straat, geweld in de tram, geweld in het gezin, geweld op de televisie. Met name veel aandacht trekt een speciale vorm, samengevat onder de noemer ‘zinloos geweld’. Een definitie hiervan is moeilijk te geven, de term verondersteld dat er ook een zinvol geweld zou zijn. Toch voelt iedereen intuïtief wel aan wat zinloos en wat ander geweld is. Kenmerken zijn bijvoorbeeld dat het slachtoffer het geweld niet verwachtte, dat het geweld redeloos is, niet in verhouding staat tot het onderliggende conflict, maar het belangrijkste is wel dat het geweld op totaal onbegrip stuit in de maatschappij. Men kan het gewoon niet begrijpen.
Zeker na de schietpartij in Gorinchem, hebben we allerlei geleerden en deskundigen gehoord die hun licht lieten schijnen over de oorzaken van zinloos geweld. Eén oorzaak werd daarin angstvallig verzwegen, namelijk het grote taboe van deze tijd, zinloos geweld is vaak allochtoon geweld. Bij gevallen van zinloos geweld van de laatste tijd die in de pers vermeld worden, is de dader wel erg vaak een allochtoon. Zullen we de gevallen nog eens bekijken?

De gevallen nader bekeken

Joes Kloppenburg werd in Amsterdam doodgetrapt door een Antilliaan. Puur voor de kick. Een beetje het prototype van zinloos geweld. De twee meisjes uit Gorinchem werden doodgeschoten door Turken. Op de achtergrond speelde een vete waarbij Turken, Marokkanen en Albanese asielzoekers betrokken waren. In Tiel werd een willekeurige cafébezoeker, Jacob de Haan, doodgeschoten; de dader een Antilliaan. Iets verder terug, een fietsenmaker in Amsterdam werd neergestoken door een Marokkaan. Deze moest te lang op zijn reparatie wachten. In Scheveningen werd een jongeman op de boulevard doodgestoken door een Marokkaan. Een vergissing aldus de dader (; kan het overigens zinlozer?) In de Dordtse wijk Crispijn werd een bewoner zomaar doodgestoken; de dader een Antilliaan. De brand in de schilderswijk waarbij vijf personen van de familie Köcedag om het leven kwamen. De dader, een Turkse neef.
Maar het prototype van zinloos geweld is natuurlijk wel de zaak van enkele jaren geleden, de moordpartij in het Delftse café "Het Koetsiertje". De dader, een Turk, vond dat hij in het café onbehoorlijk behandeld was, liep naar huis, haalde een pistool en schoot dat in het café leeg. Resultaat; acht doden en een aantal gewonden. Zo zijn er nog vele, vele andere voorbeelden te geven, overigens niet allemaal met dodelijke afloop.
Een uitzondering op deze rij is de zaak Meindert Tjoelker. In deze zaak waren de daders blanke Nederlanders. Overigens blijkt uit de processtukken dat deze zaak misschien niet een geval van zinloos geweld was. Tjoelker, met 21 glazen bier achter de kiezen, had de daders nodeloos geprovoceerd. Misschien is het beter om te spreken van een uit de hand gelopen dronkemansruzie. Maar de vraag blijft wel: is zinloos geweld over het algemeen geweld door allochtonen?
In dit artikel wil ik twee zaken met U bespreken. Allereerst de vreemde en struisvogelachtige reacties van de autoriteiten. Ten tweede de vraag in hoeverre deze vorm van geweld een rechtstreeks gevolg is van onze multiculturele samenleving.

Wegduiken achter politieke correctheid

De zaak van Jacob de Haan uit Tiel en de reactie van de burgemeester daarop geeft een aardig voorbeeld van de manier waarop onze autoriteiten deze zaken aanpakken.
Jacob de Haan, een sportieve jongen, actief in het volleybal, zat een biertje te drinken in een café in Tiel. Verderop in het café ontstond een woordenwisseling tussen enkele Turken en Antillianen. Eén van de Antillianen trok een pistool en schoot in het wilde weg. Jacob die niets met de ruzie te maken had, ja zelfs de daders niet kende, werd dodelijk getroffen. Later werd er nog een rouwmars met kranslegging in Tiel georganiseerd en vrienden van de dader presteerden het om tijdens deze mars de deelnemers uit te lachen. Een aardig voorbeeld van schaamteloos en intimiderend gedrag. De reactie van de burgemeester was veelzeggend. Zij verklaarde publiekelijk dat het drankgebruik in de café’s aan banden moest worden gelegd en dat de sluitingstijden van de horeca vervroegd moesten worden. In geen enkel artikel in de pers is ook maar gesuggereerd dat de daders dronken waren en al evenmin is ook zelfs maar bij benadering het tijdstip van de schietpartij aangegeven. Kortom, de burgemeester loog willens en wetens over de werkelijke oorzaak van de schietpartij. Wil zij echt maatregelen nemen tegen zinloos geweld, dan zal zij de werkelijke oorzaken aan moeten pakken; namelijk de lage geweldsdrempel bij veel allochtone jongeren. Maar deze burgemeester geeft liever politiek correcte verklaring af dan de vinger op de wonde te leggen. Daarmee laadt zij, samen met haar medebestuurders, een zware verantwoordelijkheid op zich. Want als de autoriteiten niet ingrijpen, vallen er steeds meer slachtoffers. Een soortgelijke reactie kwam er na de schietpartij in Gorinchem.
Deze reactie is typerend voor de huidige autoriteiten. De angst om te stigmatiseren, of erger nog, van discriminatie beschuldigd te worden, is groot. Alleen al als men beschuldigd wordt van zoiets, ook al blijkt dit later onjuist, is genoeg om een hele carrière vast te laten lopen. Liever steekt men daarom zijn hoofd in het zand en neemt men daarmee in feite toekomstige blanke slachtoffers op de koop toe.

Verschillen in de zingeving van geweldsgebruik

De tweede kwestie gaat over de vraag of de toename van zinloos geweld op het conto van de multiculturele samenleving geschreven kan worden.
Vele allochtonen komen uit samenlevingen waarin andere waarden en normen heersen. Hoe voedt men zijn kinderen op, hoe gaat men om met andersdenkenden, voelt men zich verantwoordelijk voor zijn eigen daden of schuift men af, zijn eer en wraak overheersend in die cultuur, is geweld geaccepteerd ? Allemaal vragen die voor elke cultuur anders beantwoord worden. En als er dan, zoals in de Rotterdamse wijk Schiemond, meer dan 60 nationaliteiten door elkaar wonen, dan is het duidelijk dat geen enkele cultuur meer de overhand heeft. Men kan elkaar niet meer aanspreken op gemeenschappelijke waarden, want die zijn er eenvoudig niet meer. In zulke situaties zal de agressiefste en gewelddadigste cultuur winnen. En dat is niet de Nederlandse cultuur.

Sociologe Marion van der San heeft een proefschrift geschreven over Curaçaose jongeren in Nederland. Zij onderzocht daarvoor 60 jongeren in de leeftijd van 14 tot 17 jaar. De helft (!) was in aanraking geweest met Justitie. Ik citeer hier uit het persbericht. "Steken met een mes vinden de jongeren geoorloofd als zij zich bedreigd voelen of wanneer hun eer of status op het spel staat. Hun moeders vinden dat hun kinderen zich mogen verdedigen en keuren daarmee dit gedrag goed. Het onderzoek toont aan dat zowel jongens als hun moeders verantwoordelijkheid ontkennen. De jongens voelen zich dan ook niet schuldig als zij een misdrijf plegen."
Ook over een andere notoir gewelddadige groep, de Marokkaanse jongens, is onlangs een studie verschenen. Antropoloog Frank van Gemert leefde drie jaar tussen Marokkaanse jongeren in Rotterdam-Zuid en publiceerde daarover een rapport. De conclusie is dat "criminaliteit van Marokkanen ook bepaald wordt door hun cultuur." Eén van de meest bepalende elementen hierbij is dat de Marokkaanse cultuur gedomineerd wordt door wantrouwen. Van Gemert: "Men denkt; ik niet, maar jij ook niet. Dat is jaloezie. Daardoor heeft de gemeenschap een groot probleem om gezamenlijk iets te bereiken. En jongeren zeggen: als je je kunt verrijken ten koste van anderen, moet je dat niet laten."
Bij het schietdrama in Gorinchem was weer een andere cultuur betrokken, de schutters waren Turken. Het afgelopen jaar zijn er over de Turkse cultuur twee interessante boeken verschenen.
Het eerste boek "De Maffia van Turkije" geeft een onthullend beeld van de normen en waarden van de Turkse samenleving. Geweld, corruptie, criminaliteit zijn in dat land in bepaalde milieus volledig geaccepteerde middelen om een doel te bereiken. In Turkije is het precies andersom. Rijkdom en macht op zich vormen een bron van aanzien; de manier waarop een en ander is verkregen, speelt niet of nauwelijks een rol. het boek schetst het beeld van een totaal geperverteerde samenleving, die tot de hoogste kringen toe door en door corrupt en gewelddadig is.
Het boek "De Grijze Wolven" belicht een andere kant van de Turkse samenleving; de hang naar geweld en de minachting van alles wat niet Turks is. Het boek geeft een beeld van meedogenloze mensen, die bereid zijn met bedrog en geweld samenlevingen, ook de Nederlandse, naar hun hand te zetten. In het boek is ook duidelijk te lezen hoe erg veel Turken ons, Nederlanders minachten. Het oplichten en bedriegen van Nederlanders wordt in deze kring dan niet als ‘erg’ beschouwd; Nederlanders zijn toch maar een soort minderwaardig wolk; die mag je oplichten.

Zinloos geweld als gevolg van alloculturele vervreemding

Al met al geven deze culturen op Nederlandse bodem een hele andere dimensie aan de definitie van zinloos geweld. Om dit zonloze geweld te begrijpen moeten wij namelijk te raden gaan in de cultuur van de daders. En dan blijkt geweld dat wij Nederlanders als zinloos beschouwen, binnen die andere culturen wel degelijk een functie te hebben. De eer is gered, men heeft status binnen de eigen groep gekregen, een ‘bedreiging’ is afgewend; allemaal motieven die het geweld in eigen ogen niet zinloos, maar juist zinvol maakten.

Tegen deze achtergronden kunnen we misschien enkele vormen van zinloos geweld wat beter begrijpen. De Turk van het Koetsiertje in Delft werd een beetje geplaagd door de cafégasten. Hij kwam terug en schoot acht mensen dood. In Turkse ogen heeft hij zijn eer gered. En omdat alle slachtoffers Nederlanders waren, is deze misdaad voor vele Turken minder erg. Ook de schietpartij in Gorinchem heeft een vergelijkbare achtergrond. Hier waren Turken uit een café gezet. Men kwam terug en schoot door de deur twee meisjes dood. In de Turkse cultuur is het zeker niet ongewoon om gewapenderhand wraak te nemen als men zich beledigd voelt. Ook hier spelen on-Nederlandse emoties als gekrenkte eer en wraak een grote rol.
Bij de Antilliaan die Joes Kloppenburg doodtrapte, spelen misschien andere motieven een rol. Bij zwarte bendes stijg je in de interne hiërarchie als je een bloedige of wrede misdaad op je naam hebt staan. In Amerikaanse literatuur over de zwarte bendes, de "Crips" en de "Bloods" zijn hiervan verschrikkelijke gevallen beschreven. Zo werden willekeurige voorbijgangers in coma getrapt. Ook is een geval bekend dat een lid van een andere bende de armen werden afgehakt. De daders van deze gruwelijk, voor ons zinloze, misdaden werden door hun eigen bendegenoten als een "harde" beschouwd, wat in deze kringen een aanbeveling is. Het is mogelijk dat bij de dood van Joes Kloppenburg dergelijke motieven een rol speelden. Wat hier overigens zeker een rol speelde, was de pure "kick" van het geweld. Ook dat is in de ogen van een normale burger weer een zinloos motief, maar voor de Antilliaanse dader blijkbaar niet onbelangrijk.

Al met al heb ik met dit artikel willen aangeven dat het zinloze geweld dat Nederland op dit moment overstroomt, een rechtstreeks gevolg is van de vele culturen die hier wonen. En alle stille tochten die na ieder incident worden gehouden, zullen dit geweld niet doen stoppen. Echte maatregelen tegen dit geweld vergen een andere politiek, die Nederlandse normen en waarden hoog houdt en krachtig maatregelen neemt waaronder een remigratiebeleid om dit geweld tegen te gaan.

Eduard den Hollander

Boeken:

Frank Bovenkerk en Yübel Yeşilgöz “De Maffia van Turkije” (1998) ISBN 90-290-5610-X, 327 ppg. Een boek over de grote rol van criminaliteit in de Turkse samenleving.
Stella Braam en Mahmet Ülgez “Grijze Wolven” (1998) ISBN 90-388-0298-6, 163 ppg. Het boek schetst een beeld van een o
nder Turken populaire beweging met fascistische trekjes. Verder geeft het een inzicht in de naïviteit van de Nederlandse overheid die deze beweging met miljoenen subsidieert.

Naschrift van de redactie: Waar schrijver normen en waarden belicht voorkomend in andere samenlevingen en culturen, bedoelt hij nadrukkelijk bepaalde subculturen of milieus uit de betreffende samenlevingen. Allochtone daders zijn vaak afkomstig uit zo’n soort subcultuur of milieu. Hun opvattingen en gedrag zijn niet maatgevend voor de gehele betreffende buitenlandse cultuur.

 

 

 

terug naar hoofdbladzijde

terug naar Heemland 13, Ten geleide

naar Heemland 13, Partijpolitiek